IATA’DAN ÇARPICI EMNİYET RAPORU

Havacılık sektörünün ne kadar emniyetli operasyon yaptığını ortaya koyan, detaylı analizler sunan IATA 2021 emniyet raporu yayınlandı. Raporda yer alan bilgilerin önemli bölümlerinin özeti aşağıda paylaşılmıştır.

2021’de 26 kaza olurken, 2020’de 35 kaza meydana geldi. Ancak ölümlü kaza sayısı 2020’de beş kazadan 2021’de yediye yükseldi. Kazalarda yaşamını kaybedenlerin sayısı 2020’de 132 iken 2021’de 121’e düştü.

COVID-19 pandemisi etkilerini desteklemek için alınan hükümet önlemlerine rağmen, havacılık endüstrisini ciddi şekilde etkilemeye devam ediyor ve operasyonlarda COVID öncesi seviyelere kıyasla önemli bir azalma ile sonuçlandı. 2021’de, 2020’ye kıyasla %16’lık bir artış sağlanmış bununla beraber 2019 rakamının %55 altında ve 25 milyonun biraz üzerinde uçuş gerçekleştirildi.

Sektörde kaza oranı, 2020’de milyon sektör başına 1,58 iken, 2021’de 1,01’e azalmış dolayısıyla küresel kaza oranında bir iyileşmeye sağlanmış oldu. 2021’in kaza oranı, son 10 yıldaki en düşük kaza oranını göstermektedir.

2021’deki toplam 26 uçak kazası ve 121 ölümden, IATA üyesi havayollarında sıfır ölümlü kaza yaşandı. 2021’de IATA üyesi havayolları, 1,01’e kıyasla milyon sektör başına 0,44 kaza ile endüstriden daha düşük bir eğilim göstermeye devam etti.

Son on yılda endüstri, ölümlü kaza oranları ve ölüm riskindeki 10 yıllık düşüş eğilimini sürdürdü. 2012 yılında, 416 ölümle sonuçlanan 15 ölümlü kaza meydana geldi. Son beş yılda, ticari uçaklar (yolcular ve kargo) için yılda ortalama yedi ölümlü kaza meydana geldi ve yıllık ortalama 207 ölümle sonuçlandı. IATA, sektördeki ölüm riskini sürekli olarak azaltmak için havacılık paydaşlarını desteklemeye ve buna odaklanmaya devam ediyor.

2021 Hava Aracı Kazaları

Kaza Sayısı: 26

Ölü Sayısı: 121

Kaza Oranı: 1.01 (1milyon uçuşta)

Kaza Kategorisi Sıklığı ve Ölüm Riski (2021)

Ölü sayısına göre sıralanan 2021 kaza kategorileri (parantez içindeki kaza sayısı)

• Uçuşta kontrol kaybı (3) 75 ölüm

• Kontrollü uçuşta araziye çarpma (1) 32 ölüm

• Diğerleri (2) 14 ölüm

Ölümlü olmayan kazaların sıklığına göre 2021’deki en önemli kaza kategorileri şunlardı:

• İniş takımının açılmaması veya inişte kapanması (5)

• Kuyruk Çarpması (4)

• Uçuşta Hasar (3)

• Sert İniş (2)

• Pistte Çarpışma (2)

• Havaalanı Dışına İniş/Suya İniş (1)

• Diğer (1)

• Pist/Taksi Yolu Dışına Çıkma (0)

• Yerde Hasarlanma (0)

• Havada Çarpışma (0)

Pist Dışına Çıkış’ta 2021’de sıfır kaza yaşandı. Bu, IATA’nın tarihsel veri tabanına göre bir ilk olmuştur. Ayrıca, Yerde Hasarlanma, 15 yılı aşkın bir süredir ilk kez sıfır kaza olarak kayda girdi. Ancak bir önceki yıl LOC-I kazası yaşanmamışken 2021’de üç kaza meydana geldi ve 75 ölümle sonuçlandı.

Bölgelere göre kazalar göz önüne alındığında:

• Afrika (AFI) milyon sektör başına 5,66 kaza ile en yüksek kaza oranına sahipken, onu milyon sektör başına 4,07 kaza ile Bağımsız Devletler Topluluğu (1991 tarihinde Rusya, Ukrayna ve Belarus arasında imzalanan anlaşma ile kurulmuş devletler topluluğudur _BDT) izledi.

• CIS, AFI ve Asya-Pasifik (ASPAC) operatörleri 2021’de ölümlü kazalar yaşadılar. Bunlardan bir tanesi jet uçağı ve altısı ise turboprop uçaklar tarafından yaşandı. ASPAC operatörleri için jet uçak filolarında ölüm riski, 2020’de bildirilen 0,34’ten 0,33’e düştü. BDT için turboprop ölüm riski, 2020’de sıfırdan 31,90’a ve AFI için ise 6,10’dan 7,15’e yükseldi.

• 2021’deki ticari hava taşımacılığı kazalarının %31’i Kuzey Amerika (NAM) operatörlerini ve ardından toplam kazaların %19’u ile ASPAC operatörlerini içeriyordu.

• IATA üyeliği ve IATA üyesi olmayanlar için IOSA akreditasyonu, gelişmiş emniyet performansıyla güçlü bir ilişki kurmaya devam etti. 2021 yılında IOSA kayıtlı taşıyıcıların kaza oranı, IOSA olmayan taşıyıcıların oranından çok daha düşüktü. (0.45’e karşı 2.86).

• 2021’de milyon sektör başına jet uçaklarında gövde kayıp oranı, 2020’de 0.16’ya karşı 0.13 oldu. Orta Doğu ve Kuzey Afrika (MENA) operatörleri 2015’ten bu yana jet uçağı gövde kayıp kazasını sıfır olarak bildirdi.

• 2021’de milyon sektör başına turboprop gövde kayıp oranı 1.77 olarak gerçekleşirken bu oran 2020’de 1.59 idi. Avrupalı ve Kuzey Asyalı operatörler, sırasıyla 2014 ve 2015’ten bu yana turboprop gövde kaybı kazasını sıfır olarak bildirdiler.

Emniyet, havacılığın en yüksek önceliğidir. 1945 yılında, küresel havayolu endüstrisi, Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği’ni (IATA) oluşturmak için Küba’nın Havana kentinde bir araya geldi. IATA’nın üyelerini temsil etme, yönetme ve onlara hizmet etme misyonunun bir parçası olarak, birlik, emniyet bilgilerini toplamak, analiz etmek ve paylaşmak için havacılık paydaşlarıyla ortak çalışır. Ayrıca, endüstri deneyimi ve uzmanlığına sıkı sıkıya dayanan küresel emniyet standartlarını ve en iyi uygulamaları savunur. Bu çabada en önemli araç, şu anda 58. yayın yılına giren IATA’nın yıllık Emniyet Raporu’dur. Ticari havacılığın emniyet performansını, zorluklarını ve fırsatlarını takip eden kesin bir yıllıktır.

IATA Emniyet Raporu, 1964’ten bu yana IATA’nın amiral gemisi emniyet belgesidir. Rapor, sektöre, emniyet risklerini anlamak ve azaltıcı önlemler önermek için havacılık kazalarının analizinden elde edilen kritik bilgiler sağlar. 2021 Emniyet Raporu, 2022’nin başında hazırlanmış olup o zamanki endüstri bilgisine dayalı eğilimleri ve istatistikleri sunmaktadır.

IATA Emniyet Raporu, zaten üst seviyede olan emniyet sicilini daha da geliştirmek için her türlü çabanın gösterildiği çok değerli bir araçtır. Bu rapor endüstriye ücretsiz olarak sunulmaktadır.

SON ON YILIN UÇAK KAZALARI VE ÖLÜ SAYILARI

Bu bölümde, aşağıdaki kaza ölçütlerinin her biri için son 10 yıldaki yıllık kaza oranlarını sunar:

Tüm kazalar, ölüm riski, ölümlü kazalar ve Tam gövde kayıpları ile ölüm ve ölüm sayılarına ilişkin genel istatistikler yer almaktadır.

TÜM KAZALAR

“Tüm Kazalar”, can kaybı ve uçak hasarı açısından tüm kaza türlerini içeren en kapsamlı oran.

ÖLÜM RİSKİ

Ölüm Riski: Milyon sektör başına Tam Kayıp Eşdeğerİ (FLE).

Tam Kayıp Eşdeğeri;

Kazanın gerçekleştiği uçuştaki ölen yolcu sayısının aynı uçuştaki toplam yolcu sayısına oranı olarak hesaplanan, dolayısıyla 0-1 aralığında olan değere Kayıp Oranı ya da Kayıp Eşdeğeri (Loss Equivalent) denir.

Sadece 1 kaza durumunda Kayıp Eşdeğeri ile Tam Kayıp Eşdeğeri birbirine eşittir.

Birden fazla ölümlü kaza durumunda, kazaların Kayıp Eşdeğerleri toplanarak Tam Kayıp Eşdeğeri’ne ulaşılır.

Örneğin, 2 kazanın ilkinde toplam yolcu sayısı 100 ve vefat sayısı 50, ikincisinde yolcu sayısı 120 ve vefat sayısı 60 olsun. Bu durumda

FLE = 50 / 100 + 60 / 120 = 1 olur.

Rapor, 2020 ve 2017-2021’e kıyasla çeşitli alanlarda güçlü bir iyileşmeyi göstermektedir. Ayrıca;

• Toplam kaza sayısında, tüm kaza oranlarında ve ölümlerde azalma vardır,

• IATA Operasyonel Emniyet Denetimi (IOSA) kaydında IATA üyesi havayolları arasında ölümlü kaza yoktur,

• En az 15 yıl sonra ilk kez pist/taksi yolundan çıkma ve yer hasarı kazası yoktur.

269 sayfadan oluşan raporda IATA üyesi olan ve olmayan tüm havacılık sektöründe yaşanan kazaların(ölümlü-ölümsüz) meydana geliş ana sebepleri ve destekleyici unsurlar istatistiklerde ayrı ayrı gösterilmiştir. Dolayısıyla havayolu taşımacılığı yapan tüm işletmelerin bu detayları en iyi şekilde analiz ederek gelecekte aynı nedenlerle kaza yaşamamak için önlemleri almaları gerekecektir. Bu gözardı edildiği takdirde kazalar kaçınılmaz olacaktır.

Tüm havacılık sektörüne emniyet açısından ışık tutan olağanüstü yararlı raporu hazırlayan ve ülkemiz bayrak taşıyıcı işletmesi THY’nın temsilcisi de bulunan Kaza Sınıflandırma Görev Gücü (The Accident Classification Task Force -ACTF) üyelerine içten teşekkür ederiz.

Not: ilgilenenler için IATA 2021 Emniyet Raporu ekte sunulmuştur

https://www.iata.org/contentassets/bd3288d6f2394d9ca3b8fa23548cb8bf/iata_safety_report_2021.pdf

Tüm Uçucularımıza Emniyetli Uçuşlar Dileriz