Türk Akademisyenler Havacılığın Stresini Ölçüyor

Türkiye’den Anadolu Üniversitesinin (AÜ) yer aldığı hava trafik yönetim sisteminde iyileştirmeler yapmayı amaçlayan Avrupa Birliği destekli “Stress” adlı projeyle hava trafik kontrolörlerinin dikkat ve odaklanma durumları, stres ve iş yükü seviyeleri, duygusal yaklaşımları ile tedirginlik durumları ölçülüp, performansları geliştiriliyor.

Fransa’dan Enac Ulusal Sivil Havacılık Okulu, İtalya’dan Sapienza Üniversitesi, Türkiye’den AÜ ile merkezi Brüksel’de bulunan Avrupa Hava Seyrüsefer Güvenliği Örgütü (EUROCONTROL) ve İtalya’da kurulu Deep Blue Danışmanlık ve Araştırma Firması işbirliğiyle 2015’ten beri yürütülen projeyle hava trafik kontrolörlerinin nörofizyopatolojik göstergeleri izlenerek, farklı otomasyon seviyelerindeki görevleri yerine getirirken içinde bulundukları zihinsel durum gözlemleniyor.

Mümkün olan en yüksek otomasyon seviyesine çıkılarak yeni yöntemlerin geliştirilmesi için çalışmalar yürütülüyor.

Ayrıca otomasyonda hatalar yaşanması durumunda gerekli senaryolar oluşturularak hava trafik kontrolörlerinin bu hata aşamasında içinde bulundukları zihinsel durumların incelendiği “Stress” projesiyle insan kaynaklı performansın geliştirilmesine yönelik çalışmalar gerçekleştiriliyor.

Projenin AÜ adına koordinatörlüğünü yapan Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi Hava Trafik Kontrol Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Uğur Turhan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, çalışmadaki en büyük amacın tüm havayolu yolcularının ve hava sahası kullanıcılarının uçuş emniyetini artırmak olduğunu söyledi.

Turhan, insanlığın gelecekte bu tarz bir teknolojiden nasıl yararlanacağı üzerine geliştirmeler yaptıklarını dile getirerek, “Projemiz Deep Blue Danışmanlık ve Araştırma Firması koordinatörlüğünde ilerliyor. EUROCONTROL, Enac Ulusal Sivil Havacılık Okulu, Sapienza Üniversitesi ile yol alıyoruz. Hedefimiz kaliteli, daha ucuza ve daha güvenli yöntemler geliştirmek.” diye konuştu.

”Avrupa destekliyor”

Projenin ilk geçerlilik ve güvenlik analizlerini AÜ Hava Trafik Kontrol Bölümünde radar simülatörlerinde gerçekleştirdiklerini belirten Turan, şunları kaydetti:

“Yabancı ortaklarımızı üniversitemizde ve şehrimizde ağırlamak güzel. Ayrıca üniversitemizin simülatörlerini kullanırken projenin içinde öğrencilerimizin olması daha da güzel. Avrupa’da hava trafik yönetimindeki en önemli çalışan kurumlar projemize katkıda bulunuyorlar. Projenin AÜ ayağını tamamladıktan sonra Fransa’da kardeş okulumuz Enac’da benzer geçerlilik ve güvenlik çalışmalarını yapacağız. Üniversitemiz hava trafik yönetimi anlamında çok iyi bir paydaş durumunda. Uluslararası anlamda katma değerler yaratabilecek hem altyapı hem de uzmanlık açısından kıymetli olduğunu da diğer uzman ortaklarımızla göstermiş oluyoruz.”

Turan, simülatörlere bağlı öğrencilerin dikkati, iş yükü, stresi ve uyanıklığı hakkında ölçümler yaptıklarını dile getirerek, “Göz hareketlerini takip ediyoruz. Cilt tepkilerini ve kalp atışlarını ölçmek için cihazlarımız bulunuyor. Bunun dışında tükürük örnekleri alarak kortizon düzeyine bakıyoruz. Elbette bu ölçümleri görebilmek için bir senaryoya ihtiyaç var. Simülatörümüzde de bu senaryo mevcut. Hava kontrolörlerine karışık bir iş yükü oluşturduk. Ona stres oluşturarak vücudun tepkimelerini ölçmüş oluyoruz.” ifadesini kullandı.

Deep Blue Danışmanlık ve Araştırma Firması’ndan proje koordinatörlerinden Stefano Bonelli de proje ortaklarının konularında uzman birimler olduğuna vurgu yaparak, “Anadolu Üniversitesi hava trafik kontrol uzmanlığı konusunda ve simülatörleriyle projede büyük rol oynuyor. Üniversitenin öğrencilerinin de gönüllü olarak projede bulunması ayrıca çok keyifli. Anadolu Üniversitesinin projede etkin bir yeri var. Umuyoruz ki geleceğe ve insanlığa değer katacak işler yapacağız.” dedi.